‘Door de foto’s van de laatste dag zag ik hoeveel liefde ik om me heen heb.’

‘Twintig jaar geleden hebben we onze dochter verloren. Ik heb geen tastbare herinneringen aan haar afscheid, die dag ben ik helemaal kwijt. Ik vind dat heel verdrietig en wilde het bij Hans per se anders doen. Wat ben ik dankbaar dat Boukje , mijn afscheidsfotograaf, er tijdens zijn uitvaart bij was. 

Op de foto’s die Boukje heeft gemaakt, staan allemaal momenten, emoties en zelfs mensen die ik tijdens Hans’ afscheid niet zo bewust heb meegemaakt. Zo waren Hans en ik bonus-opa en oma van de twee geweldige stiefzoons van onze oudste dochter. Noël, één van de stiefzoons, heeft tijdens de dienst zijn hand op mijn rug gelegd, maar dat heb ik op dat moment helemaal niet gevoeld. Het deed me ontzettend veel om dat op een foto terug te zien.

En zo waren er meer bijzondere momenten. Hans was rouwchauffeur en al zijn maatjes waren er met hun rouwauto’s; een dierbare vriendin stond met haar zoon bij het graf. Op al die foto’s spat de liefde voor ons er echt vanaf. Ongelofelijk hoeveel van die momenten ik op de dag zelf heb gemist. Er staan zelfs mensen op de foto die ik tijdens Hans’ afscheid niet zo bewust heb gezien.’

Aanvoelen wat dierbaar is

‘Wat me zo geraakt heeft, is dat Boukje precies aanvoelde wat belangrijk voor ons is. Hans hield ontzettend van bloemen. Je kon ’m met weinig zo blij maken als met een bos bloemen – en dan het liefst allemaal verschillende kleuren en soorten door elkaar. Natuurlijk speelden bloemen tijdens zijn afscheid een belangrijke rol. Net als bij het afscheid van onze lieve dochter Kirsten. Bij haar afscheid speelde de zonnebloem een hoofdrol, ze was echt ons zonnetje in huis. Altijd vrolijk en zo blij met alles.

Op een bepaald moment vloog er een vlindertje rond en ik weet nog dat ik dacht: die vlinder, dat is Kirsten. Precies op dat moment landde de vlinder op één van de boeketten, en maakte Boukje een foto. Op een zonnebloem… Dat ze de betekenis van dat moment aanvoelde, raakte me ontzettend. Ik heb later tegen haar gezegd: ‘Het voelt alsof je de foto’s hebt gemaakt vanuit mijn ziel. Je hebt precies de momenten vastgelegd die voor mij dierbaar zijn, zonder dat ik je hoefde te vertellen wat die waren.’

Duim omhoog!

‘Ik vind het geweldig dat de foto’s me eraan herinneren dat we ook hebben gelachen. Er was een filmpje dat Hans regelmatig keek en waarvan hij altijd de slappe lach kreeg. We hebben dat laten zien tijdens zijn begrafenis en Boukje heeft het moment vastgelegd waarop de hele aula lacht. Er is ook een prachtige foto van onze kleinzoon Marijn. Hij staat bij de rouwauto met een stralende glimlach en een duim omhoog – net z’n opa! 

Ik denk dat ik me zonder de beelden van Boukje eerder het grote verdriet had herinnerd van die dag. Dat zou ontzettend zonde zijn geweest, want er was ook zo veel moois. En precies zo was ons leven samen ook. Hans en ik hebben veel meegemaakt: we hebben onze dochter verloren, ik heb borstkanker overleefd. Toch kijk ik niet terug op een zwaar leven, maar op een liefdevol leven.’

Je laat je verdriet toch niet vastleggen?!

‘Sommige mensen zeiden tegen me: ‘Je laat je verdriet toch niet vastleggen?!’ Ik ben daar in eerste instantie best kwaad om geworden, want ik wist door het afscheid van Kirsten hoe belangrijk het voor me was. Ik heb tegen die mensen gezegd: ‘Luister, als je aangeeft bij Boukje dat je niet huilend op de foto wilt, dan doet ze dat ook niet.’ 

Na het zien van de foto’s was van die bedenkingen niks meer over. Iedereen was onder de indruk van hoe mooi en respectvol Boukje de herinneringen in beeld heeft gebracht. Tegen iedereen die een geliefde verliest, wil ik zeggen: laat het alsjeblieft vastleggen. Je ziet waardevolle dingen die aan je voorbijgaan op de dag zelf en je haalt er zo veel kracht en liefde uit.’

Alleen maar liefde

‘Hans’ overlijden is pas zes maanden geleden, dus ik zit nog midden in mijn verdriet. Boukje heeft een foto gemaakt van het moment waarop ik voor het graf van Hans zit. Ik ben alleen, voor het eerst in 51 jaar ben ik alleen. Dat beeld komt heel hard binnen, maar het geeft me ook kracht en hoop. Ik wil zo graag op een punt komen waarop het oké gaat voelen om alleen te zijn. 

Ik wil weer een leven opbouwen, ik wil kunnen genieten van mijn prachtige kinderen en kleinkinderen. Daar vecht ik voor, dat wil ik. Ik weet zeker dat het album met al die mooie momenten tijdens het afscheid me daarbij helpt. Het herinnert me aan alle liefde die ik om me heen heb.’