'Geen verzekering en toch een afscheid zoals moeder dat voor ogen had.'

’Mijn moeder was het liefst onder de mensen. Ze was heel verzorgend, heel gastvrij. Mijn ouders zijn van Indische komaf, dus eten speelde altijd een grote rol. Als er mensen kwamen, wie dan ook, werd er meteen geroepen: Heb je al gegeten? Kom, schuif aan! Wij zijn thuis met zeven kinderen en inmiddels veel klein- en achterkleinkinderen, dus je kunt je voorstellen dat het altijd een groot komen en gaan was. Mijn moeder genoot ervan en stond ook graag in het middelpunt van de belangstelling. Ze zorgde goed voor zichzelf en was best ijdel. Haren mooi in de krul, nagels gelakt, rood lippenstiftje op: zolang als haar ziekte het toeliet, deed ze het.’

Een uitvaart met alleen haar kinderen

‘De ziekte van mijn moeder verliep geleidelijk, ze had het al een jaar of vijftien. Je groeit erin mee dat je steeds minder kunt – denk ik, want ik heb er nooit echt met haar over gesproken. We zijn geen praatfamilie en uiten onze liefde meer via daden: een appje, een bezoekje, aandacht voor elkaar. Over de dood of haar uitvaartwensen hebben we ook nooit gesproken. Dat heeft ze wel gedaan met mijn oudste broer, die ook haar mantelzorger was. Uit dat gesprek kwam naar voren dat ze gecremeerd wilde worden en verder niet te veel poespas wilde. Dat je tijdens het leven houdt van een feestje, wil natuurlijk niet zeggen dat je dat ook wilt tijdens je afscheid. Ik denk dat mijn moeder het een prettig idee vond dat haar afscheid alleen met ons, haar kinderen, was.’

Geen uitvaartverzekering en nu?

‘Pas na haar dood kwamen we erachter dat ze geen uitvaartverzekering had. Ik ben toen op zoek gegaan wat het beste bij mijn moeder zou passen en kwam al snel uit bij DELA. Ik las over de ingetogen uitvaart, een kleine uitvaart. Precies zoals mijn moeder het wilde en dat sprak me erg aan. Wat ik heel prettig vond was dat er veel ruimte was voor onze wensen. Tijdens de uitvaart waren we met vijftien man – alle kinderen met aanhang – en door corona mochten we steeds in groepjes van zes naar binnen om afscheid te nemen. Mijn moeder lag er prachtig bij. Ze had haar geliefde rode lippenstift op en een roos in haar haar, dat was haar lievelingsbloem. Om haar heen lagen allemaal boeketten rozen en lelies die uitzonderlijk mooi gerangschikt waren. Nadat we allemaal op onze eigen manier afscheid hebben genomen, hebben we samen de kist gesloten en dicht gemaakt. Het was heel bijzonder om dat voor haar te kunnen doen.’

Samen met liefde herinneringen delen

‘Na het afscheid hebben we alle bloemstukken naar de levensboom van onze vader gebracht: een boom die we tijdens zijn uitvaart hadden geplant en waar we later zijn as onder hebben begraven. Bij zijn levensboom hebben we herinneringen opgehaald. Aan de gastvrijheid van onze ouders, aan de gezelligheid als we met z’n allen aan tafel zaten. Het was fijn om dat moment in besloten kring te kunnen delen. We deelden hetzelfde verdriet en dezelfde herinneringen, waardoor we ons erg verbonden en begrepen voelden. Dat gaf veel steun. Ik geloof er wel in dat onze ouders op die dag op ons neerkeken – en ik geloof ook dat ze heel blij waren met wat ze zagen.’

'Als ik naar de video kijk voel ik de liefde voor elkaar.'

‘Wat me na het verlies van mijn moeder erg heeft geholpen, is dat ik het sluiten van de kist heb opgenomen met mijn telefoon. Dat videootje heb ik via een WhatsApp-groep ook gedeeld met alle kleinkinderen en achterkleinkinderen. Als ik me somber of alleen voel, kijk ik ernaar. Naast het verdriet zie ik vooral onze liefde voor onze moeder en voor elkaar. Ik voel dan heel sterk: ik sta er niet alleen voor. We zijn één familie, een eenheid, en dat geeft kracht om door te gaan.’