Mediator Ine van Rooy: ‘Kinderen hebben er altijd last van als ouders gaan scheiden.’

Waarover maken mensen ruzie als ze gaan scheiden?

‘Mensen die net in scheiding liggen, liggen vaak in de clinch over geld en de verdeling van vermogen. Zijn er kinderen in het spel, dan gaat het heel erg over: Wie zorgt er wanneer voor ze? Als mensen al langer in scheiding liggen, dan is er vaak sprake van een conflict, dat echt óveral over kan gaan. Verschillen in normen en waarden en verschillen in de opvoeding die tijdens het huwelijk nog geaccepteerd werden, worden opeens uitvergroot. Maar ook de kleinste dingen worden erbij gehaald. Ik heb mensen gehad die een kort geding hebben aangespannen omdat ze vonden dat een bepaald zwemdiploma in zwembad A gehaald moest worden, terwijl de ex-partner vond dat het in zwembad B gehaald moest worden. Dat zijn verschrikkelijke dingen.’

Hoe is het mogelijk dat twee mensen die ooit van elkaar hebben gehouden in zo een nare strijd verzeild raken?

‘Als mensen in een situatie belanden die veel spanning en emotie met zich meebrengt, gaan ze reageren vanuit een soort van oerfunctie. De ratio wordt tijdelijk uitgeschakeld en ze denken heel erg in ‘jij versus ik’ termen. De ex-partner wordt daarin een soort tegenstander die eigenlijk niks meer goed kan doen. Daardoor ontstaat een soort ‘oudervervreemding’ waarbij ouders niet meer bezig zijn met wat goed is voor de kinderen, maar vooral bezig zijn met ruziën met hun ex-partner. Ze zijn tijdelijk de controle over zichzelf kwijt en zijn op een bepaalde manier zelf ook slachtoffer van de situatie.’ Daarom is het belangrijk dat mensen weer vat krijgen op hun emoties en weer controle krijgen over hun gedrag. In dit soort situaties is parallel ouderschap een mogelijke oplossing.

Hoe lang kan een scheidingsconflict aanhouden?

‘Een dergelijk conflict kan heel lang duren. Vijf, zes, zeven of acht jaar, dat komt niet zelden voor. Soms hebben die mensen er al 50.000 euro aan advocatenkosten op zitten. De scheiding is er dan al door, maar het geruzie houdt aan. Over geld, over alles wat met de kinderen te maken heeft. Wat me opvalt, is dat de omgeving vaak meegaat in de strijd. Zegt een moeder bijvoorbeeld ‘oké, we doen dat zwemdiploma wel in zwembad B’ om uit de strijd te blijven, roept de omgeving vaak: ‘Nee hè, je laat je toch niet wéér overhalen?! Geef je hem nu wéér zijn zin?!’ Dat wakkert de strijd nog meer aan natuurlijk.’ Voor het kind is het beter als de omgeving dat niet doet. Het gaat over zijn papa of mama waar negatief over gedacht wordt. Het kind bestaat voor de helft uit die papa of mama: wijs je de andere ouder af, wijs je dus ook het kind af.’

Wat zijn de gevolgen voor kinderen?

‘Uit onderzoek blijkt dat kinderen er altijd last van hebben als hun ouders gaan scheiden. Ze kunnen een terugval laten zien op school, kunnen opstandig worden of zich juist terugtrekken. Ook kunnen ze fysieke klachten krijgen zoals hoofdpijn of buikpijn. Maar, als ouders het goed en vredig onderling regelen, zie je dat veel kinderen twee jaar na de scheiding bijna of net zo goed functioneren als andere kinderen. Blijven de ouders echter ruziën, dan worden de klachten alleen maar erger. Wat er soms gebeurt, is dat ze terugvallen in hun ontwikkeling: kinderen die al zindelijk waren, gaan opeens weer in hun broek plassen. Op de lange termijn ontwikkelen deze kinderen zich gemiddeld op vele gebieden slechter dan hun leeftijdsgenootjes. Ze hebben onder andere een lager zelfbeeld, behalen lagere schoolresultaten, gaan vaker problematische relaties aan en kunnen vaker in aanraking komen met justitie.’

Wat beteken jij als mediator voor gezinnen die met een scheiding te maken krijgen?

‘Als ouders nét in scheiding liggen en alles nog relatief vredig verloopt, ga ik vooral preventief te werk. Ik leg ze uit wat de negatieve gevolgen van ruzie zijn voor hun kinderen en druk ze op het hart ‘neutrale’ mensen om zich heen te verzamelen – mensen die niet meegaan in het zwartmaken van de ex-partner. Als ouders al beland zijn in een conflictspiraal, probeer ik hun aandacht te verleggen van de ex-partner naar hun kind. Ik sprak laatst een vrouw wiens ex altijd te laat komt. Zij ergert zich daar groen en geel aan dus al haar energie gaat naar haar ex. Maar, hij gaat zijn gedrag niet voor haar veranderen, dus ik heb met haar besproken hoe ze haar kinderen kan leren omgaan met een vader die nooit op tijd komt. Dit soort strategieën helpen ouders om hun kind in plaats van hun ‘boze’ ex-partner centraal te stellen.’

Wat kunnen ouders nu al regelen om eventuele scheidingsproblematiek op een later moment te voorkomen?

‘Vaak begint een scheidingsconflict met geld of de verdeling daarvan. Ga je samenwonen of trouwen, trouw dan bij voorkeur niet in gemeenschap van goederen en houd de financiën een beetje uit elkaar. Loopt het uiteindelijk uit op een scheiding dan is dat in ieder geval geen bron van ruzie. Daarnaast is het voor biologische vaders die niet getrouwd zijn of geen geregistreerd partnerschap hebben belangrijk om de erkenning en het gezag over de kinderen te regelen. Doen ze dat niet, dan hebben ze bijvoorbeeld niks te zeggen over de medische verzorging en schoolkeuze van het kind. In het geval van een nare scheiding kan dat vervelend uitpakken voor ze. Wat je op emotioneel vlak nu al zou kunnen doen, is binnen je relatie aandacht besteden aan conflicthantering. Hoe gaan jullie om met ruzie en wat was jouw aandeel erin? Het vergroot het wederzijds begrip voor elkaar, ook als jullie anders over zaken denken, en maakt dat jullie met eventuele toekomstige ruzies beter omgaan.’