Hoe ondersteun je kleine kinderen na het verlies van een dierbare?

Je kunt een kind helpen bij de rouwverwerking door over de overledene te praten, goed naar het kind te luisteren en ruimte te maken voor alle emoties. Boeken, liedjes, filmpjes of speelgoed kunnen je daarbij helpen – thuis of in de klas. Ze passen bij de manier waarop kleine kinderen de wereld zien en leggen dit moeilijke thema zacht, duidelijk en herkenbaar uit.

Boeken voor kinderen over rouwen en de dood

Onderstaande boeken kunnen thuis of in de klas worden (voor)gelezen. Ze leggen uit wat het betekent om iemand te verliezen en bieden duidelijke ideeën om herinneringen levend te houden.

• Dat is heel wat voor een kat: Judith Viorst (3+). Poes Roetje is overleden. Voor Roetjes begrafenis bedenkt Roetjes baasje samen met zijn moeder tien dingen waarom Roetje de beste poes was. Dit boek is een mooie manier om samen met kleine kinderen stil te staan bij hoeveel de overledene voor ze betekende.
• Een boom vol herinneringen: Britta Teckentrup (4+). Als een oude vos overlijdt, komen de dieren uit het bos bij elkaar om herinneringen op te halen. Uit die herinneringen groeit een boompje. Lees dit verhaaltje thuis of in de klas voor en maak daarna samen een herinneringsboompje voor de overledene.
• Een opa om nooit te vergeten: Bette Westera (4+). Joost denkt nog heel vaak aan zijn overleden opa, bijvoorbeeld aan zijn rode zakdoek: als opa iets écht niet moest vergeten, legde hij altijd een knoop in zijn zakdoek. Om zijn opa nooit te vergeten, besluit Joost hetzelfde te doen. Kun je een soortgelijk ritueel bedenken, samen met jouw kind? Rituelen houden de herinneringen aan een overledene levend.
• Doodgewoon: Bette Westera & Sylvia Weve (8+). Een boekje met allemaal verschillende gedichten over verlies en overlijden: een huisdier dat doodgaat, begrafenisrituelen in verschillende culturen en zelfs zelfmoord. Is jouw kind al wat ouder en heeft het veel vragen over de dood? Dit boekje helpt je om de soms moeilijke vragen van kinderen te beantwoorden.

Filmpjes voor kinderen over verlies en rouw

Filmpjes over verlies en rouwverwerking voor kleine kinderen zijn vaak heel mooi gemaakt. Ze gebruiken lichte kleuren, lieve karakters en leuke liedjes, waardoor de dood niet zo eng voelt.

• Kikker en het vogeltje: Als kikker en z’n dierenvriendjes een dode vogel vinden, besluiten ze de vogel te begraven op een mooie heuvel. Samen nemen ze afscheid. Met dit korte filmpje bereid je met name hele jonge kinderen voor op een uitvaart.
• Opa en kleine beer: Een filmpje over de bijzondere band tussen Kleine Beer en z’n opa, die overlijdt. Het laat zien hoeveel moois onze dierbaren ons meegeven. En hoe we dat altijd bij ons dragen, ook als ze er niet meer zijn.
• Filmpjes over uitvaart en verlies van Stichting Jonge Helden zijn met name geschikt voor wat oudere kinderen vanaf een jaar of acht. Ieder filmpje gaat in op één vraag, zoals: Zijn er speciale begraafplaatsen voor kinderen? Wat gebeurt er als een kist in het graf ligt? Hoe zakt een kist eigenlijk naar beneden? Heel geschikt om samen te kijken voor een uitvaart. Als je invult hoe oud jouw kind is, krijg je filmpjes te zien die passen bij zijn of haar leeftijd.

Liedjes over gemis

Samen naar een liedje over liefde of gemis luisteren, is een mooie manier om aan de dierbare te denken. Voor kleine kinderen blijft dat liedje vaak voor altijd het ‘liedje van opa’ of ‘het liedje van mama’. Onderstaande nummers zijn geschikt voor kinderen van alle leeftijden:

• Wanneer zie ik jou terug van K3 is een liedje over een lief iemand in de hemel. Er wordt gezongen over de vraag die veel kleine kinderen hebben: Wanneer zie ik jou terug?
• Mama, waar ben je nou van Kinderen voor Kinderen gaat over het verlies van een moeder, en over hoe dat voelt. Mama, waar ben je nou? Mama, ik hou van jou.
• Dat was papa van Kinderen voor Kinderen gaat over typische papadingen, die leuk, mooi en grappig zijn. Maar wat als die er ooit niet meer zijn, omdat papa er niet meer is?

Meer bijzondere liedjes voor kinderen over verlies en gemis vind je op de site van Dag lieve …

Speciale lego als voorbereiding op een afscheid

Voor de rouwverwerking van kleine kinderen is het goed als ze bij de uitvaart aanwezig zijn. Maar hoe bereid je kinderen erop voor? Hoe leg je uit wat er precies gaat gebeuren? Naast boeken, filmpjes of liedjes kun je daarvoor speelgoed gebruiken. Rouwpedagoog Richard Hattink heeft speciale uitvaart-lego ontwikkeld. Er is bijvoorbeeld een aula, crematieoven en een begraafplaats. Kinderen kunnen het speelgoed ook in de klas gebruiken om te vertellen over het afscheid.