Francien vertelt over het verwerken van het verlies van haar zus die euthanasie pleegde

De laatste weken voor Wilma’s dood verzorgden de broers en zussen haar om beurten. Ze hadden een gezamenlijke agenda en vulden de weekenden in om leuke dingen met haar te doen en voor haar te zorgen. Haar dood bracht verdriet met zich mee, maar maakte ook plaats voor andere dingen. Francien: ‘In het begin heb ik heel veel gehuild, maar ik voelde me ook vrij – opeens viel de zorg weg, en kon ik weer gaan en staan waar ik wilde. Ik maakte een fotoboek met foto’s van de laatste maanden, van onze wandelingen, van de stoel van mijn moeder waar ze het liefst in zat, van het afscheid met mijn kleinkinderen.’ ‘Het boek is voor ons heel prettig – op sommige momenten gaat alles toch een beetje langs je heen, en op deze manier kan je het weer eens rustig herbeleven’, vertelt Ans.  

Francien: ‘Momenteel ben ik een boek aan het schrijven. Over haar leven, maar ook over haar afscheid. Ik ben alle mails weer aan het lezen, alle zorgmappen aan het doornemen, en soms ben ik dan ineens weer even heel erg aan het huilen. Maar ook aan het lachen. Het is iedere keer weer een stukje verwerking.’

Dankbaarheid

Acht maanden na haar dood missen de broers en zussen Wilma nog evenzeer als in het begin, maar er is ook dankbaarheid. Francien: ‘De dag na de crematie ging ik met Wilma’s zoon haar huis opruimen. Toen heb ik een heel mooi gesprek met hem gehad. Ons contact is daarna alleen maar hechter geworden. Ik kwam onlangs terug van vakantie en het eerste wat ik deed was hem bellen. Met de feestdagen schuift hij bij ons aan, dat pakken mijn kinderen ook heel vanzelfsprekend op. Ik durf te zeggen dat ik een zus ben verloren, maar er een zoon bij heb gekregen. En daar ben ik heel dankbaar voor.’

Sterkere band

Ook de band tussen de broers en zussen onderling werd versterkt door het overlijden van Wilma. Ans: ‘Ik weet zeker dat dat zo zal blijven. We laten elkaar veel meer weten hoe we ons voelen. Via mail, via onze appgroep. We zijn saamhoriger.’  Francien: ‘Een mooi voorbeeld is het contact met onze oudste broer, die al uit huis ging toen zij zes was. Ze wist eigenlijk nooit wat ze tegen hem moest zeggen, en vond het best moeilijk als hij kwam. Maar op een gegeven moment zijn ze samen naar een expositie van Jheronimus Bosch gegaan. En een lol dat ze toen hebben gehad! Het ijs was in één keer gebroken.’ Ans: ‘Ze zei ook steeds: ik had nooit gedacht dat jullie zo voor mij zouden zorgen.’

Francien: ‘Voor ons was haar overlijden ergens ook een geschenk. We leerden haar veel beter kennen, wat anders misschien niet was gebeurd. We leerden elkaar trouwens allemáál beter kennen, omdat we elkaar mailden over ontwikkelingen én over onze emoties, iets waar je normaal gesproken niet zo mee bezig bent.’

Ze is er nog een beetje bij

Wilma’s erfstukken maken nu deel uit van het dagelijkse leven van de broers en zussen. Ans: ‘Wilma heeft heel veel schilderijen, tekeningen en andere kunstwerken nagelaten, en daar hebben we er allemaal wel een paar van mee naar huis genomen.’ Francien: ‘Als iemand weer iets ingelijst had, werd er een foto van gemaakt en op de app gezet. Heel leuk is dat, want zo krijgt iets heel veel betekenis. En ik vind het een fijn idee dat Wilma er op deze manier altijd nog een beetje bij is.’